Preventie in de mondzorg, en zeker bij kinderen, krijgt steeds meer aandacht. Maar hoe breng je een bewezen methode als Gewoon Gaaf écht tot leven in de praktijk? Sana Kallah, stagiaire binnen het team kwaliteit, deed hier onderzoek naar in het kader van haar afstudeerproject voor de master Management, Policy Analysis and Entrepreneurship in Health and Life Sciences aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Vanuit PDA is zij begeleid door Annemieke van den Wassenberg en Rutger Sonneveld.

Wat is Gewoon Gaaf?

Gewoon Gaaf is een preventieve methodiek die zich richt op het individueel coachen van kinderen en hun ouders om cariës te voorkomen. De nadruk ligt op gedragsverandering, educatie en samenwerking tussen zorgverlener en patiënt. Hoewel de effectiviteit wetenschappelijk is onderbouwd, blijkt de structurele implementatie in de praktijk niet vanzelfsprekend.

Van theorie naar tandartsstoel

Sana sprak met 14 praktijkmanagers van PDA-praktijken, via semigestructureerde interviews. Zowel praktijken die al met Gewoon Gaaf werken als praktijken die nog zoekende zijn, kwamen aan bod. Thema’s als teaminzet, taakdelegatie, communicatie met ouders, praktijkorganisatie en de rol van zorgverzekeraars werden uitgebreid besproken.

De tanden op elkaar: dit zijn de uitdagingen

Er is veel draagvlak voor preventie, maar de uitvoering kent uitdagingen. De mondhygiënist en preventieassistent worden gezien als sleutelfiguren in het traject. Daarnaast is structurele inzet niet altijd haalbaar: kamerbezetting, personeelscapaciteit en het plannen van langere coachingsgesprekken vormen knelpunten.

Het motiveren van ouders blijkt in de praktijk zowel essentieel als uitdagend. Hoewel er veel waarde schuilt in het ‘voorkomen is beter genezen’, zijn patiënten gerichter op meer curatieve behandelingen.

Taakdelegatie is een ander aandachtspunt. Tandartsen zijn bereid om taken over te dragen, maar onduidelijkheid over wie wat gaat doen binnen de NOCTP-methode zorgt voor terughoudendheid. En dan is er nog het vergoedingsstelsel: alleen zorgverzekeraar CZ stimuleert actief via M-codes (M01–M03). Landelijke erkenning en vergoeding zijn wenselijk om preventie duurzaam te verankeren.

Zo kan het ook: Gewoon Gaaf in topvorm

In praktijken waar Gewoon Gaaf wél goed werkt, is er sprake van teamdraagvlak, scholing in motiverende gespreksvoering en een centrale rol voor de mondhygiënist. Dit leidt tot betere samenwerking, een gedeelde visie en merkbare gezondheidswinst bij kinderen.

Van praatje tot plaatje: dit helpt écht

Een van de eerste dingen die opvalt, is het belang van zichtbaarheid. Zo vertelt Sana: “Vergroot de bekendheid van Gewoon Gaaf door actief gebruik te maken van de wetenschappelijke onderbouwing. Zet het in op social media, in je wachtkamer en in gesprekken met ouders.”

En zo somt het onderzoek nog meer praktische aanbevelingen op:

• Bied gerichte scholing aan voor preventieassistenten en zorg voor duidelijke taakverdeling.
• Implementeer de methode idealiter via mondhygiënisten, eventueel samen met tandartsen of goed bijgeschoolde preventieassistenten.
• Versterk samenwerking met jeugdgezondheidszorg en consultatiebureaus via duidelijke verwijsroutes.
• Organiseer teamtrainingen gericht op communicatie en samenwerking.
• Maak patiëntinformatie visueel en meertalig, afgestemd op ouders met lage gezondheidsvaardigheden.

Tot slot pleit ze voor flexibiliteit in scholing. Modulaire en online trainingen maken het makkelijker voor zzp’ers en parttimers om aan te haken. En:

“Deel praktijkvoorbeelden van succesvolle implementatie. Een goed stappenplan met leerpunten kan collega-praktijken echt inspireren.”

Preventie: een teamklus met impact

Met dit onderzoek levert Sana een waardevolle bijdrage aan het preventiebeleid binnen PDA. Haar bevindingen vormen de basis voor toekomstige verbetertrajecten en kennisdeling. Zo bouwen we samen aan mondzorg waarin voorkomen écht beter is dan genezen.

Inmiddels is Sana afgestudeerd en is haar scriptie met een 8 beoordeeld waar wij vanuit PDA erg trots op zijn.

Voor vragen of interesse in het volledige onderzoek, neem gerust contact op met team kwaliteit via kwaliteit@pda.nl.